TACİKİSTAN ZİRVESİ

                                                                                                       TACİKİSTAN ZİRVESİ

   ABD-İran arasındaki gerilim, Japonya'ya giden petrol tankerlerinin hedef alınması, tüm bu olumsuz atmosferde G-20 zirvesi öncesi Tacikistan'ın Başkenti Duşanbe'de bir araya gelen devlet başkanları Asya kıtasında ki sorunlar üzerinde yoğunlaştılar. Kıtada artan aşırıcılık ve terör faaliyetlerine yönelik birlik mesajlarının verildiği beşincisi düzenlenen bu zirveye, Asya kıtasında ki devletlerden ziyade önemli kuruluşlar ve bölge dışı devletler temsilci göndererek katılım sağlamışlardır.Bu yazımızda ülke liderlerinin zirvede verdikleri mesajların bölgeye olan yansımaları üzerinde durulacaktır.

   Tacikistan'ın Başkenti Duşanbe'ye inen Cumhurbaşkanı Erdoğan zirve öncesi Tacikistan Cumhurbaşkanı  Rahman ile bir kısa görüşme gerçekleştirmiştir. Zirvede ki konuşmasında ise Suriye krizinin dünyada yükselen terörizmin en bariz örneklerinden biri olduğunu söyleyen Erdoğan, krizin aşılması için birlikte ve uyum içerisinde hareket etmenin önemine dikkat çekmiştir.Keza geçtiğimiz günlerde Trump yönetiminin aldığı, İsrail tarafından işgal altında olan Golan tepelerinde İsrail egemenliğinin tanınması kararının bölgeyi felakete sürükleyecek tek taraflı bir adım olduğu belirtilmiştir. Çin'in Bir Kuşak Bir Yol projesi ile ilgili olarak Türkiye'nin Kompine[1] taşımacılığa önem verdiğini belirten Erdoğan, Çin'in bu devasa projesinde Türkiye olarak yer alınmasının önemini vurgulamıştır.Hali hazırda Türkiye'nin sahip olduğu enerji iletim hatları ile de, Çin'in bu projesi için önemli bir ülke olduğunun altını bir kez daha çizmekte fayda olduğunu düşünmekteyim.

   Zirvede söz alan Tacikistan Cumhurbaşkanı Rahman, Asya kıtasında artan terör, aşırıcılık, uluslararası örgütlü suç ve uyuşturucu kaçakçılığına dikkat çekerek bölge ülkelerinin bu suçları önlemek adına birlikte hareket etmelerinin önemine vurgu yapmıştır. Zor ve sıkıntılı günler geçiren Afganistan meselesine de değinen Rahman, Afganistan'ın bölge ülkelerin entegrasyonu için vazgeçilmeyecek kadar önemli bir ülke olduğuna dikkat çekerek, barış görüşmelerinde tüm tarafların temsil edilmesinin barışa yapılacak en önemli katkı olacağını dile getirmiştir. Bildiğimiz gibi Katar'da önceden görüşen Taliban ve ABD heyetleri önümüzde ki günlerde bir görüşme gerçekleştirmeyi planlamaktadırlar.Bölgeden çıkmayacağını açık bir şekilde dile getiren ABD'nin Taliban'a nasıl bir teklif ile geleceği merak konusudur.

   Toplantıda ki konuşmasını ağırlıkta ekonomi ve ticari ilişkiler üzerine yapan Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, devletler arasında çıkan ticari anlaşmazlıkların antlaşmalar çerçevesinde, uluslararası ilişkiler ilkelerine bağlılık esasına dayanarak çözülmesinin önemine dikkat çekmiştir. Son dönemde ABD ve Çin arasında başlayan ticaret savaşlarına bakacak olursak, Çin'in her uluslararası platformda ticari anlaşmazlıklar konusunu gündeme getireceğini söylemek yanlış olmayacaktır. Ek olarak geçtiğimiz günlerde Xi Jinping'in G-20 zirvesinde bulunması gerektiğini sert bir dille ilan eden ABD başkanı Trump, ABD ile Çin arasında yaşanan ticaret savaşlarının soğuk rüzgarını G-20 zirvesi öncesi katılımcı ülkelere hissettirmiştir. Çinli dev  şirket Huawei'i hedef alan ABD yönetiminin Çin'e yönelik yeni hamleleri beklenirken, 28-29 Haziran tarihlerinde Japonya'da düzenlenecek olan G-20 zirvesinin gergin bir zirve olacağının sinyalleri şimdiden verilmiştir.

   Görevini Nursultan Nazarbayev'den alan Kazakistan Devlet başkanı Kasım Cömert Tokayev, Tacikistan zirvesinde Asya kıtasında artan güvenlik tehditlerine, ideolojik ve etnik gerginliklere dikkat çekerek, bu sorunların ortadan kaldırılabilmesi için çevre ülkelerin sistemli ve kapsamlı bir şekilde çalışmaları gerektiğine işaret etmiştir.Ayrıca zirvede AİGK'in sadece üyelerini temsil etmemesi gerektiği, üyelerinin çıkarlarını küresel anlamda savunması gerekliliğinin altını çizerek bunun hayata geçirebilmek için organizasyonun tam teşekkülü bir bölgesel organizasyona dönüşme gerekliliğinin önemine değinmiştir.Kazakistan devlet başkanı Tokayev, bir başka deyişle Avrasyacılık fikrinin önemine vurgu yaparak, Asya kıtasında ki devletlerin bu fikir etrafında entegre olmaları ile birlikte, Asya kıtasının kazanacağını bizlere anlatmak istemektedir.

   Zirve sonunda ilan edilen ortak deklarasyon'da ülkelerin iç işlerine müdahale etmeme ilkesinin önemine vurgu yapılarak, her devletin kendi siyasi sistemini kendi belirleme hakkına sahip olduğuna[2] vurgu yapılmıştır.

   Ortadoğu bölgesi ile alakalı olarak ise BM'nin bu bölgeler için aldığı kararların uygulanmasının önemine vurgu yaparak, barış ve istikrarın anahtarının bu olduğuna dikkat çekilmiştir.Bu ortak deklarasyona imza atan ülkelerin, Ortadoğu sahasında söylemleri ile eylemlerinin bir olmadığını söylemek yanlış olmayacaktır. Keza BM'nin Ortadoğu ile alakalı aldığı çoğu karar yine deklarasyonda imzası bulunan bazı ülkeler tarafından yok sayılmıştır.

   Deklarasyonda kendine de yer bulan Afganistan meselesi hakkında, katılımcı ülkeler sahada ki tüm tarafları kapsayan barış görüşmelerinin önemine vurgu yaparak, Afganistan'ın Asya kıtası için vazgeçilemeyecek kadar önemli bir ülke olduğunun altını bir kez daha çizmiştir.

Sonuç :

   28-29 Haziran tarihleri arasında Japonya'da gerçekleşecek olan G-20 zirvesi öncesinde Tacikistan'ın başkenti Duşanbe'de  Asya'da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler konferansında bir araya gelen ülkeler, Asya kıtasının artan güvenlik tehditleri üzerine görüşmeler gerçekleştirdiler.Gerçekleşen görüşmeler neticesinde Asya kıtasında arttırılabilecek ülkeler arası bir entegrasyonun kıtanın güvenliğine büyük bir katkısının olacağı üzerinde durulmuştur.

   Avrasyacılık fikrinin hayata geçirilebilen önemli bir adımı, olarak bakmanın mümkün olduğu bu zirve ülkeler arasındaki ticari,siyasi ve kültürel ilişkilerin gelişmesi bakımından büyük bir önem taşımaktadır.

KAYNAKÇA:

(2019, Haziran 16).Cumhurbaşkanı Erdoğan Tacikistan'da CICA zirvesinde.Sputnik. https://tr.sputniknews.com/turkiye/201906151039373756-cumhurbaskani-erdogan-tacikistanda/ adresinden alınmıştır.

(2019, Haziran 15).Asya'da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler.Aa. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/asyada-isbirligi-ve-guven-arttirici-onlemler-konferansi-zirvesi-yapildi/1505045 adresinden alınmıştır.

(2019, Haziran 15).Erdoğan'ın Tacikistan Temasları.Dw. https://www.dw.com/tr/erdoğanın-tacikistan-temasları/a-49221412 adresinden alınmıştır.

(2019, Haziran 15).Tacikistan'da Kritik Asya Zirvesi.Kanalb. http://www.kanalb.com.tr/haber.php?HaberNo=124306 adresinden alınmıştır.